ប្រវត្តិខេរមយានកម្ម

មានព៌តមានខ្លះៗដែលទាក់ទង ទៅនឹងលោកអ្នកប្រាជ្ញ អក្សរសាស្រ្ត ជំនាន់មុន ដែលបងប្អូនយើងជំនាន់ក្រោយ ចេះតែនាំគ្នា គិតច្រឡំរៀងៗ អំពីអ្នកប្រាជ្ញភាសាខ្មែរជំនាន់មុន ហើយចេះតែកើតចិត្ត ស្រឡាញ់អ្នកប្រាជ្ញមួយ ស្អប់អ្នកប្រាជ្ញមួយ ឬទិទៀនអ្នកប្រាជ្ញមួយទៀត ក្នុងសង្គមខ្មែរយើង ព្រោះតែយើងពុំបានដឹង ឬពុំយល់ ច្បាស់ អំពីប្រវត្តិអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ និងប្រវត្តិអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ នោះឯង។ ខ្ញុំសូមចែករំលែកព៌តមានខ្លះៗ តាមដែលខ្ញុំបានដឹង ពីលោកសាស្រ្តាចារ្យ អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ ជំនាន់មុន ដើម្បីអភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍ អក្សរសាស្រ្ត យោងទៅតាម សេចក្តីត្រូវការរបស់សង្គមយើង នាបច្ចុប្បន្ននេះ ៖
1/ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានទទួលពានរង្វាន់ បណ្ឌិត្យផ្នែកអក្សរសាស្រ្ត ពីគណកម្មការ អក្សរសាស្ត្រ អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ ប្រចាំរាជាណាចក្រ កម្ពុជា នៅឆ្នាំ១៩៦៣ ។ រីគណកម្មការ មេប្រយោគ ដែលផ្តល់ពិន្ទុ លើសមត្ថភាពផ្នែកអក្សរសាស្រ្ត របស់ព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត នោះមាន លោកបណ្ឌិត កេង វ៉ាន់សាក់ លោកភឿនតុន លោកញ៉ុកថែម និងសម្តេចព្រះវនរ័តន៍ ប៉ាង ខាត់។
2/ គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម បានត្រូវបង្កើតឡើង នៅចុងសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម រវាងឆ្នាំ១៩៦៧-១៩៦៩ (ក្រោយពីសម្តេចជួនណាត សុគតទៅ មុនរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ដឹកនាំដោយលោកលន់នល់ ចូលមកដល់) ដើម្បីបំបែកនិងបង្កើតភាសាខ្មែរ បន្ថែមទៀត សម្រាប់ប្រើនៅក្នុងការសិក្សាជាន់ខ្ពស់ ខាងអក្សរសាស្រ្ត នៃ គណិតវិទ្យា គីមី រូបវិទ្យា ធម្មជាតិវិទ្យា វិស្វកម្ម ស្ថាបត្យកម្ម វេជ្ជវិជ្ជា ជីវវិទ្យា ចិត្តវិទ្យា សរិរវិទ្យា បច្ចេកវិទ្យា និងវិជ្ជាឯកទេស ជាច្រើនមុខទៀត។ ក្រុមគណកម្មការនេះ មានសមាជិកចម្រុះ មកពីគ្រប់សាខា គ្រប់ឯកទេស ក្នុងកម្ពុជា ជាច្រើនរូប។ នៅអំឡុងពេលនោះ លោក ហង្សធុនហាក់ បានត្រូវគេជ្រើសរើស តែងតាំង ជាប្រធាន របស់គណកម្មការ ដ៏ទូលាយនោះ ដោយមានសមាជិក ជាងម្ភៃនាក់ ចូលរួមផង ដូចជា សម្តេចសង្ឃរាជ ហួតតាត (ដែលបន្តវេនការងារ ពីសម្តេចសង្ឃរាជ ជួនណាត) សម្តេចព្រះវនរ័តន៍ ប៉ុន សមភាចន៍ (ជាព្រះគ្រូមួយអង្គរបស់ខ្ញុំ) និងសាស្រា្តចារ្យលុចប្លែងជាដើម។ នៅក្នុងចំណោម សមាជិក គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម ទាំងឡាយនោះ ពុំមាន លោកបណ្ឌិត្យ កេងវ៉ាន់សាក់ ចូលរួម ជាសមាជិកទេ។ ម៉្យាងវិញទៀត សមាជិកទាំងឡាយ នៃ គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម បានធ្វើមរណកាលទៅ ស្ទើរទាំងអស់ នៅសល់តែលោក លុចប្លែង មួយរូប ដែលរស់នៅ ប្រទេសបារាំង សព្វថ្ងៃនេះ។
អ្វីដែលខុសប្លែកគ្នា រវាងក្រមការអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ ដែលមានសម្តេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត ជាប្រធាន និងក្រមការ ខេមរយានកម្ម ដែលមានលោកហង្សធុនហាក់ ជាប្រធាន គឺ ក្រមការជំនាន់សម្តេចជួនណាត មានសមាជិក ជាព្រះសង្ឃ ជាងម្ភៃអង្គ ជាមេគណល្បីល្បាញ ខាងអក្សរសាស្រ្ត និមន្តមកពីខេត្តក្រៅ មកចូលរួមការស្រាវជ្រាវចងក្រង ភាសាខ្មែរ ជាវចនានុក្រមឡើង តែពុំមានសាស្ត្រាចារ្យ ពីមហាវិទ្យាល័យផ្សេងៗ មកចូលរួមឡើយ។ ដូច្នេះ វចនានុក្រមខ្មែរ ដែលប្រសូត្រ បានមកនេះ មិនមែនជាស្នាដៃ របស់ សម្តេចសង្ឃរាជ ជួនណាត តែមួយព្រះអង្គឯងដែរ គឺជាសមូហកម្ម សិក្សានិងស្រាវជ្រាវ របស់ ព្រះសង្ឃអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ ជាច្រើនអង្គ រួមគ្នា ដូចជាសម្តេចព្រះវនរតន៍ ប៉ាងខាត់ សម្តេចព្រះវនរតន៍ ហួតតាត សម្តេចព្រះវនរតន៍ ប៉ុនសមភាជន៍ ជាដើម។ ចំណែកក្រមការខេមរយានកម្មវិញ មានសមាជិក ជាព្រះសង្ឃរាជខាងអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ ជាច្រើនអង្គ ហើយខ្លះទៀត ជាបណ្ឌិត្យសាស្ត្រាចារ្យ ដែលមាន មុខជំនាញឯកទេសសិក្សា ប្លែកៗគ្នា មកពីមហាវិទ្យាល័យនានា ក្នុងប្រទេស មកចូលរួមជាច្រើននាក់បន្ថែមទៀត ដើម្បីកកាយអភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ អោយកាន់តែរីកចម្រើន និងបរិបូណ៌ សម្រាប់ជាយានសិក្សា បង្កើនវិជ្ជា និងការចេះដឹងដល់សិស្ស ជំនាន់ក្រោយអោយកាន់តែខ្លាំង ជាងសម័យមុនៗ ដែលខ្មែរបានខ្ចីភាសាបរទេស មកធ្វើជាយានសិក្សាពង្រីកវិជ្ជា និងការចេះដឹងរបស់ខ្លួន (ដូចជាភាសាបាលី ភាសាបារាំង ភាសាអង់គ្លេសជាដើម)។
នៅឆ្នាំសិក្សា ១៩៦៩-១៩៧០ គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម បានសម្រេចបញ្ចេញ ការប្រើអក្សរនិងភាសាខ្មែរ នៅក្នុងការសិក្សា កម្រិត មហាវិទ្យាល័យ វិទ្យាល័យ និងអនុវិទ្យាល័យ ពេញផ្ទៃកម្ពុជា ព្រោះនៅជំនាន់មុននោះ មានតែការសិក្សា នៅកម្រិត បឋមសិក្សាទេ ដែលមានប្រើអក្សរខ្មែរ ជាយាន សម្រាប់បង្រៀនវិជ្ជា ទៅពលរដ្ឋខ្មែរ តាមរយៈ សាលារៀនជាតិ។ ក្រៅពីនោះ ចាប់ពីកម្រិតសិក្សា ត្រឹមអនុវិទ្យាល័យ ឡើងលើ គេបង្រៀនមុខវិជ្ជាផ្សេងៗ ជាភាសាបារាំងទាំងអស់ ទាំងសរសេរនិងនិយាយ លើកលែងតែ ថ្នាក់អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរមួយទេ ដែលគេប្រើភាសាខ្មែរ ក្នុងការបង្ហាត់បង្រៀន។ គណកម្មការនេះ បានធ្វើការបណ្តុះបណ្តាល និងអភិវឌ្ឍន៍ អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ យ៉ាងជឿនលឿន ជាងពេលណាៗ ទាំងអស់ ហើយការប្រើប្រាស់អក្សរខ្មែរនេះ បានធ្វើអោយឥទ្ធិពល ភាសាបរទេស បានសាបរលាបទៅវិញ ពីសង្គមខ្មែរ បន្តិចម្តងៗ ស្ទើរលាយអស់រូបទៅវិញ រហូតដល់ថ្ងៃចុងក្រោយ ដែលប្រទេសខ្មែរ ធ្លាក់ចូលក្នុងកណ្តាប់ដៃ នៃរបបខ្មែរក្រហម នៅឆ្នាំ១៩៧៥។ នៅពេលនោះ សាលារៀនទាំងឡាយ គ្រប់ជាន់ថ្នាក់ បានត្រូវបិទទ្វារចោល។ សៀវភៅសាស្រ្តាទាំងឡាយ បានត្រូវដុតបំផ្លាញជាផេះគ្មានសល់។ ចំណែកអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ ទាំងឡាយ ក៏បានត្រូវ ពួកខ្មែរក្រហម ធ្វើទារុណកម្ម យ៉ាងវេទនា រួចហើយ ក៏ត្រូវគេប្រហារជីវិតចោល ដោយឥតស្តាយស្រណោះ។ មិនត្រឹមតែ អ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ ខាងអក្សរសាស្រ្ត តែប៉ុណ្ណោះទេ ដែលត្រូវគេសម្លាប់ នរណាក៏ដោយ អោយតែចេះអាន ចេះសរសេរ ចេះនិយាយ ភាសា ឬមានកម្រិតវិជ្ជា លើសពីបឋមសិក្សាឡើងទៅ ត្រូវគេធ្វើឃាដទាំងអស់ អោយតែខ្មែរក្រហម បានដឹងពីប្រវត្តិ កម្រិតវិជ្ជា និងការសិក្សា របស់ជននោះ។ ថ្វីបើយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏ស្នាដៃដ៏ល្អប្រណីត របស់ គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម បាននៅសេសសល់រស់រវើក ជាកេរមរតក ដល់កុលបុត្រ ខ្មែរ ជំនាន់ក្រោយ ប្រើបន្តរៀងមក រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ ជាពិសេស ភាសាខ្មែរទាំងឡាយ ដែលយើងប្រើ នៅក្នុងមហាវិទ្យាល័យ វិទ្យាល័យ និងអនុវិទ្យាល័យ នៅក្នុងមុខវិជ្ជាផ្សេងៗ គឺនៅតែបន្តដដែល ដូចកាលពីជំនាន់ ១៩៧០-១៩៧៥ គ្មានផ្លាស់ប្តូរបន្តិចឡើយ។
ដូច្នេះ បើយើងទាំងឡាយ នាំគ្នា ក្រឡេកបែរមើល ប្រវត្តិអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ ពីជំនាន់សម្តេចជួនណាត រហូតមកដល់ ថ្ងៃ១៧មេសា១៩៧៥ អ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ ទាំងឡាយ ជំនាន់នោះ ធ្វើការរួមគ្នា ស្រាក់ដៃទាំងក្រុមៗ យ៉ាងសស្រាក់សស្រាំ ដើម្បី ការអភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ អក្សរសាស្រ្ត ជាតិខ្មែរណាស់ មិនថា គោលជំហរ នយោបាយ របស់ប្រទេសខ្មែរ បានផ្លាស់ប្តូរ យ៉ាងណាឡើយ។ ចៃដន្យ បច្ឆាជនខ្មែរ ជំនាន់ក្រោយ បែរជានាំគ្នា លាបព៌ណ នៃសេចក្តីស្រឡាញ់ ឬសេចក្តីស្អប់របស់ខ្លួន ទៅលើអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ និមួយៗ ទាំងឡាយនេះ ដោយព្រោះតែការ ដែលខ្លួនដឹងមិនច្បាស់ ចេះតែនាំគ្នា ស្រឡាញ់អ្នកប្រាជ្ញមួយ ថ្កោលទោសអ្នកប្រាជ្ញមួយទៀត ស្ទើរតែគ្រប់គ្នា ហើយចេះតែនាំគ្នាគិតថា នរណាក៏ដោយ អោយតែសរសេរខ្មែរ ខុសពីអ្វី ដែលសម្តេចសង្ឃរាជ បានចងក្រង ទុក គឺចាត់ទុកជាពិរុទ្ធ ដែលគួរថ្កោលទោស គ្រប់វេលា ហើយនាំគ្នា ប្រមាថ មាក់ងាយស្នាដៃ អ្នកប្រាជ្ញ ដទៃ ទៀតទាំងនោះ ថាមិនរក្សា អភិរក្ស អក្សរសាស្រ្តជាតិ។ ម៉្យាងទៀត យើងមានការយល់ភ័ន្តច្រឡំស្ទើរគ្រប់គ្នាដែរថា វចនានុក្រម ដែលយើងមានប្រើ នៅក្នុងសង្គមខ្មែរសព្វថ្ងៃនេះ ជាស្នាដៃរបស់ សម្តេចជួនណាតតែមួយព្រះអង្គឯង តែការពិត គឺជាស្នាដៃ របស់ក្រុមអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរច្រើននាក់ រួមបញ្ចូលគ្នា ដោយមាន សម្តេចព្រះសង្ឃរាជជួនណាត ជាប្រមុខ។ ដូច្នេះ បើសិនជាយើងទាំងឡាយ នាំគ្នា ស្រាវជ្រាវ ហើយពិចារណា ហេតុផល បានស្គាល់ បានដឹង ច្បាស់លាស់នោះ យើង នឹងលែងមាន Favoritism គឺការនិយមចូលចិត្ត យោងទៅលើបុគ្គលនិយមទៀតហើយ ហើយនឹងបែរខ្លួន ទៅប្រកាន់យក នូវមោទនភាព យ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ ទៅលើតម្លៃអក្សរសាស្រ្តជាតិជាជំហរកណ្តាលជំនួសវិញ គឺការប្រមូលផ្តុំអភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ ដែលអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរជាច្រើន បានសម្រក់ឈាមញើស របស់លោក សម្រាប់ទុកជាកេរ្តិ៍ ចែកចាយ ដល់កូនចៅ ជំនាន់ក្រោយៗ មុននឹងលោកចែកស្ថាន ចាកឆ្ងាយពីយើងទៅ។ វិញ្ញាណក្ខ័ន្ធ របស់លោកច្បាស់ជាអាចញញឹម ហើយបានទទួលភាពស្ងប់សុខ បើសិនជាកូនចៅ ជំនាន់ក្រោយ អាចបង្ហាញ នូវសាមគ្គីភាព និងមោទនភាព ចំពោះភាសា របស់ខ្លួន យ៉ាងទូលំទូលាយ ថ្កុំថ្កើង ជាជាងផ្តល់ទំនោរ មោទនភាព របស់ខ្លួន ទៅលើបុគ្គលនិយម តែមួយជ្រុង ហើយឈប់ថ្កោលទោស លោកទាំងឡាយទៀត ដែលសម្រក់ញើស ដើម្បីតម្កល់តម្កើង ភាសាជាតិ ថាជាជន មិនអភិរក្ស អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ តទៅទៀត។
សមាជិកគន្ថការីនិងសាស្រ្តាចារ្យពិគ្រោះ ៖ លោកសាស្រ្តាចារ្យ អ៊ូប៉េងសាន លោកសាស្រ្តាចារ្យ គីមមាសកូយ លោកសាស្រា្តចារ្យ អួន នឿង បណ្ឌិត្យឃូគីមទូយ អ្នកស្រីសាស្រ្តាចារ្យនៅសារិម អ្នកស្រីសាស្រ្តាចារ្យ អៀងម៉ាឡា ។